🔵یادداشت روز
🔹کشاورزی دانش بنیان ؛تیر خلاص بر اقتصاد تک محصولی
🖌احمد سلحشور
🔹عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ، صنایع ، معادن وکشاورزی خراسان رضوی
🔸قرار است بزودی سکان دار وزارت جهاد کشاورزی مشخص شود . اما اکنون این پرسش مطرح می شود اولویتهای وزارت جهاد کشاورزی که باید در برنامههای وزیر دیده شود، چیست؟
واقعیت این است که وزارت جهاد کشاورزی به عنوان یک وزارتخانه کلیدی در حوزه استقلال اقتصادی ،متولی اصلی خوداتکایی در تولید کالاهای اساسی، تامین امنیت غذایی، مدیریت صحیح مصرف آب، اصلاح الگوی کشت، مقابله با سوداگری در توزیع محصولات کشاورزی و جلوگیری از تغییر کاربری اراضی کشاورزی است.
در وصف اهمیت استثنایی و جایگاه خطیر وزارت جهاد کشاورزی، همین جمله بس که این وزارتخانه پیشقراول و سکاندار اصلی تأمین امنیت غذایی کشور است. این در حالی است که بر اساس قانون، توسعه پایدار کشاورزی و منابع طبیعی، مدیریت کلان زنجیره ارزش و افزایش محصولات کشاورزی ، تنظیم بازار ، کمک به توسعه روستاها و مناطق عشایری از مهمترین مأموریتهای این وزارتخانه راهبردی است. به دلیل همین جایگاه استراتژیک و نقش بیبدیل وزارت جهاد کشاورزی در مسائل کلان اقتصادی ، اجتماعی کشور و تأثیر مستقیم تصمیمات مدیریتی بخش کشاورزی بر وضعیت تولید کنندگان ، بهره برداران و سفره عموم مردم جامعه نیز وابستگی مستقیم معیشت بالغ بر ۳۰ میلیون نفر از جمعیت خانوارهای کشوربه بخش کشاورزی ،همواره انتخاب و استمرار فعالیت وزیر مربوطه را با حساسیت مضاعف همراه کرده است.
🔸اما نگاهی به وضعیت عمومی بخش کشاورزی نشان می دهد، این بخش راهبردی با مشکلات و چالشهای بسیاری مواجه است و هر فردی که تصدیگری این وزارتخانه را به عهده بگیرد قطعا با مسائل مختلفی مواجه خواهد شد که به نظر میرسد برای برون رفت از این وضعیت باید از مشاوره و توان بخشخصوصی، تشکلهای این بخش به بهترین نحو بهره ببرد.
اما یکی از فوری ترین مسائل حوزه کشاورزی استمرار پدیده خشکسالی است .بر اساس آمار73 درصد ایران در آب و هوای خشک قرار گرفته و متوسط بارندگی سالانه آن بسیار کمتر از آسیا و جهان است. این در حالی است که بخش اعظم تولیدات کشاورزی کشور متکی به استفاده از آب است؛ بهطوریکه آب را میتوان از مهمترین نهادهها در تولید کشاورزی ایران نام برد. لذا مدیریت منابع آبی وتغییر شیوه آبیاری در بخش کشاورزی در کنار تغییر الگوی کشت بایستی در دستور کار ویژه متولیان قرار گیرد .
از سوی دیگر در حال حاضر هزاران هکتار از اراضی مرغوب کشاورزی به واسطه عوامل مختلف تغییر کاربری یافته ومتاسفانه از چرخه تولید خارج شده و چند میلیون هکتار دیگر نیز در معرض تهدید قرار دارد.این تهدید وقتی معنای پررنگتری پیدا میکند که بدانیم ، تهدید امنیت غذایی، کاهش تولید محصولات کشاورزی و کاهش درآمد کشاورزان، گسترش بیابانها و تخریب محیط زیست، افزایش مهاجرت روستاییان به شهرها، وابستگی به بیگانگان و افزایش بیکاری از جمله پیامدهای تغییر کاربری زمینهای کشاورزی همزمان با گسترش تب فراگیر ویلا سازی در شهرهای مختلف بویژه کلان شهرها است .
🔸نابسامانی بازار و ناکارآیی سیاستهای حمایتی از تولید، بهرهوری از خاک حاصلخیز، توسعه صنایع تبدیلی تقویت کننده بخش کشاورزی، اهمیت ارتقای سرمایه گذاری در بخش کشاورزی، ضرورت تقویت زیرساختهای مکانیزاسیون از قبیل یکپارچهسازی، تسطیح، زهکشی اراضی، نظارت دقیق بر زنجیره تولید و مصرف به منظور جلوگیری از تضییع حقوق کشاورزان و همچنین مصرفکنندگان،دستیابی به فناوری های مناسب جهت بهبود راندمان تولید، بازتعریف زنجیره تولید به منظور کاهش ضایعات کشاورزی و استفاده بهینه از منابع محدود آبی کشور، اقتصادی نمودن اندازه واحدهای تولیدی کشاورزی از طریق افزایش حاشیه سود کشاورزان، ساماندهی نهادها و تنظیم بازار کالاهای کشاورزی و گسترش زنجیره ارزش در این بخش، حفاظت از جنگلها، مراتع، خاک و اراضی کشاورزی ، اقدامات موثر برای مقابله با بیابانگستری و پدیده گرد و غبار، تولید پایدار محصولات راهبردی، افزایش تولید در واحد سطح و تولید محصولات سالم،ایجاد توازن منطقی بین قیمت محصولات کشاورزی و قیمت نهادهها از دیگر مسائل مهم این بخش به شمار می اید که نیازمند توجه جدی است .
🔸امروزه توسعه بدون توجه به کشاورزی و جوانب ترقی و پیشرفت آن همانند حباب روی آب است که دیر یا زود محکوم به شکست است. لذا توجه به فناوری های جدید کشاورزی و منابع طبیعی بسیار لازم و ضروری به نظر می رسد.
در این راستا همانطور که کارشناسان تاکید کرده اند ؛می توان با بهرهگیری از دستاوردهای شرکتهای دانشبنیان ، اساتید دانشگاه و ودانشگاههای پیشرو کشاورزی را از مدار سنت خارج کرده و بر پایه علم و دانش قرار داد.بدون تردید وجود 12 هزار عضو هیأت علمی در دانشگاههای کشاورزی ما گواه ظرفیت علمی کشور برای دانشبنیان کردن کشاورزی و مضاعفشدن نتیجه زحمات کشاورزان است.
🔸لذا آنچه برای این وزارتخانه پسندیده است حرکت جهادی برای توسعه کشاورزی و تأمین نیازهای کشور و بلکه کشورهای منطقه با استفاده از همه ظرفیتهای موجود است وهمانطور که دولتمردان تاکید کرده اند خوداتکایی در کشاورزی و امنیت غذایی کشور مستلزم رویکرد جهادی همه بخشها در مجموعه وزارت جهادکشاورزی و همچنین فعالان این عرصه است.